Πάνος Παπαμιχάλης -Ποτέ μην εμπιστεύεσαι έναν ζωγράφο-εκδόσεις 24γράμματα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Πάνος Παπαμιχάλης, γεννημένος το 1975, ζει στο Κορωπί. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο Κρήτης στα Χανιά και εργάζεται ως Μηχανολόγος Μηχανικός. Σαν αντίβαρο για να ισορροπήσει τη ζωή έχει επιλέξει να παιδεύει το σώμα του στην καλλιέργεια της ελιάς και το πνεύμα του με τη λογοτεχνία, ως αναγνώστης και δημιουργός. Η ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία ξεκίνησε νωρίς, ωστόσο το 2019 εκδόθηκε το πρώτο του Ιστορικό Μυθιστόρημα με τίτλο “Ήθελε ακόμη φως πολύ να ξημερώσει” από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Το έργο του “Από το Σίδνεϋ στην Τουώνγκ” βραβεύτηκε στον 38ο λογοτεχνικό διαγωνισμό μυθιστορήματος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών. Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα και ψηφιακά λογοτεχνικά περιοδικά.

Στη θάλασσα όπου κολύμπησες /κι αφέθηκες στα απαλά νερά της/γαλέρες κάποτε ταξίδευαν/κι αγκομαχούσαν οι κατεργαραίοι

Έτσι αρχίζει ως απόφθεγμα ο Πάνος Παπαμιχάλης το δεύτερο βιβλίο του από τις εκδόσεις 24γράμματα για να μας ταξιδέψει με τη μηχανή του χρόνου, στα σκοτεινά χρόνια του Βυζαντίου.

Όταν είδα το εξώφυλλο με μια γάτα και τον τίτλο «Ποτέ μην εμπιστεύεσαι έναν ζωγράφο», οι συνειρμοί μου με ταξίδεψαν στον χώρο της τέχνης. Όχι, ότι δεν εμπεριέχεται η ζωγραφική μέσα σε αυτό το ιστορικό μυθιστόρημα των 450 σελίδων αλλά δεν περίμενα να έχει σχέση με τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Εμπιστευόμαστε ένα ζωγράφο να αναλάβει μια αυτοκρατορία; Προσωπικά θα εμπιστευόμουν γιατί δεν θα υπήρξαν φόνοι, δολοπλοκίες και δολιοφθορές. Θα ήταν πολύ πιο όμορφος ο κόσμος. Αλλά ο συγγραφέας με το πολυσέλιδο αυτό πόνημά του, που συμπεριλαμβάνει τρία μέρη και δεκάξι, έντεκα και πέντε κεφάλαια αντίστοιχα, είχε άλλα στον νου του και κατάφερε να με συνεπάρει στην άγνωστη ιστορία της εποχής. Το βιβλίο το αφιερώνει σε όσους αφήνουν παρακαταθήκες. Ο λόγος του έχει συνεχή ροή, οι εικόνες και οι περιγραφές σε ταξιδεύουν και ανακαλύπτεις άγνωστα γεγονότα. Χρειαζόμαστε αλήθεια ένα ακόμη ιστορικό μυθιστόρημα που μιλά για το Βυζάντιο; Πόσοι είναι σήμερα οι αναγνώστες που αρέσκονται να διαβάζουν τέτοιου είδους βιβλία; Μήπως θα έπρεπε τέτοια ιστορικά μυθιστορήματα να διδάσκονται στα σχολεία ώστε να αγαπήσουν τα παιδιά την ιστορία μας; Ως λάτρης του ιστορικού μυθιστορήματος πιστεύω πως ναι, πρέπει να υπάρχουν τέτοια βιβλία γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται κι αν δεν γνωρίζεις το παρελθόν δεν πατάς με σταθερά βήματα στο μέλλον. Στο παρόν βιβλίο, ο συγγραφέας φέρνει στο προσκήνιο μία περίοδο ελάχιστα γνωστή αλλά ιδιαίτερα σημαντική καθώς στο τέλος της, στην αρχή του 14ου αι. το βυζάντιο παύει να είναι μία σημαντική οικονομικό-στρατιωτική δύναμη και ακολουθεί μία καθοδική πορεία έως την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Ιδιαίτερα σημαντική και για τον λόγο ότι εκείνη την περίοδο στον πολιτισμό συντελείται αυτό που ονομάστηκε "Παλαιολόγεια Αναγέννηση". Κι ενώ ο Πολιτισμός ανθεί και αναγεννάται, η Ένωση της Ρωμαιοκαθολικής με την Ορθόδοξη Εκκλησία μετά τη συμφωνία του Πάπα Γρηγόριου Ι’ και του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου στα 1274 πυροδοτεί αντιδράσεις στο εσωτερικό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Είναι η στιγμή για να διεκδικήσει το θρόνο ο ζωγράφος Θεόφιλος, τελευταίος γιος του αυτοκράτορα Θεόδωρου Β’ Λάσκαρι, η ύπαρξη του οποίου είχε κρατηθεί μυστική ως τότε και να αποκαταστήσει την αδικία που έγινε στον μεγαλύτερο ετεροθαλή αδερφό του και στους Βιθυνούς, τον λαό της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας που απελευθέρωσε την Πόλη από τους Φράγκους. Κι ενώ οι Φράγκοι επιδιώκουν να ανακαταλάβουν την Βασιλεύουσα, οι Τουρκομάνοι κάνουν επιδρομές και εδραιώνονται. Ο πόλεμος μεταξύ Ενωτικών και Ανθενωτικών ανάβει, ο Θεόφιλος ανδρώνεται έχοντας να αντιμετωπίσει διλήμματα που θα κρίνουν την τύχη της αυτοκρατορίας.

Την πλοκή θα αφήσω σε σας αναγνώστες να την απολαύσετε. Εγώ θα σταθώ σε κάποια σημεία που πιστεύω ότι θα σας αρέσουν και θα σας παρακινήσουν να το διαβάσετε. Τόσα χρόνια δεν έχουν αλλάξει και πολλά στον χώρο της εκκλησίας. Μας μιλά όμως και για τη θρησκεία που δημιούργησε πολέμους, μια θρησκεία κραταιά στην κοινωνία, που υπέτασσε όλους κάτω από τη σκέπη της Όπως στη σελίδα 282, που μιλά «για τα μοναστήρια, όπου τα ανώτερα αξιώματα τα κατείχαν γόνοι της αριστοκρατίας, άνθρωποι εγγράμματοι, συχνά με πλούσιες σπουδές, τα μεσαία τα κατείχαν άνθρωποι του λαού, τεχνίτες, ανάλογα με την εμπειρία τους και τα χρόνια τους στη μονή και την κατώτερη βαθμίδα αποτελούσαν καλογεράκια από άσημη γενιά, νέα σε ηλικία, που υπηρετούσαν τους ανώτερους τους ως βοηθοί και λακέδες,….. σαν δουλοπάροικοι». Ένα άλλο θέμα που με ταρακούνησε είναι η υποτελής θέση της γυναίκας, που μπορεί να μην έχει σήμερα την ίδια θέση αλλά ζούμε πολύ χειρότερες με τους βιασμούς και τις γυναικοκτονίες.

Σελίδα 150 Είναι άραγε η γυναίκα πλασμένη από τον Θεό μονάχα για να γεννά τα παιδιά του άντρα; Ναι όπως και τον άντρα για να συνεχίζεται η ανθρωπότητα»

Σελίδα 293 Μια κραυγή που συμπύκνωνε το δράμα της Εκάβης, της Αντιγόνης, της Ιφιγένειας, της Κλυταιμνήστρας, όλων των γυναικών που υποτάχτηκαν στο θέλημα των αντρών.

Στην αντίπερα όχθη έχουμε την Τέχνη που δεν μπορεί να υπάρχει ζωή χωρίς αυτήν. Που δεν θέλει φοβισμένους και δουλοπρεπείς ανθρώπους. Ο συγγραφέας σας ρωτά μέσα από το βιβλίο του στη σελίδα 419 «Μπορεί η Τέχνη ν’ αλλάξει τον κόσμο; Μπορεί να επιτύχει εκεί που απέτυχε η θρησκεία»; Αυτό το ερώτημα τίθεται σε όλες τις ιστορικές περιόδους αλλά και σήμερα περισσότερο. Εκεί που ο πολιτισμός και οι τέχνες υποβαθμίζονται, κυνηγιούνται, η θρησκεία, η εκκλησία χαλιναγωγεί πιο εύκολα το ποίμνιο.

Η έρευνά του, μας κάνει συνοδοιπόρους σε μια καθηλωτική περιπέτεια με σεβασμό στα ιστορικά δεδομένα και ρίχνει φως στα χρόνια πριν τη μεγάλη κατάρρευση, όταν όλα ακόμη θα μπορούσαν να γίνουν διαφορετικά, για ένα κόσμο που τελικά χάθηκε. Με πραγματικά και φανταστικά πρόσωπα, με μυθοπλασία και ιστορία, το βιβλίο του θα σας οδηγήσει σε ένα όμορφο ιστορικό ταξίδι. Καλοτάξιδο να είναι!